Çiftlik hayvanlarında görülen çok önemli ve bulaşıcı viral bir hastalık olan şap hastalığı büyük ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Hayvanlarda büyüme geriliğine, süt veriminde azalmaya, gebe hayvanlarda düşüklere, buzağı, oğlak ve kuzularda ölümlere neden olabilir. Bazı hayvan sürülerinde hastalığa yakalanma oranı yüzde 100’e kadar çıkabiliyor. Son günlerde gündeme gelen şap hastalığı, Türkiye genelinde hayvanlarda görülmüş ve 10 Mart itibarıyla Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hayvan pazarlarının ikinci bir emre kadar kapatılmasına neden olmuştur. Şap hastalığı, nasıl bulaşır, belirtileri nelerdir? Şap hastalığı insanlara bulaşır mı?
Önemli Not: Bu içerik rastgele bir teklif teşkil etmez. Bu sürecin her canlı için farklı olabileceğini unutmayınız ve olası bir sağlık probleminde mutlaka bir veteriner hekime başvurunuz.
Kaynak:
Şap Hastalığı Nedir?
Şap hastalığı (FMD), daha çok ruminant toynaklı hayvanlarda görülen ve çiftlik hayvanlarının ortasında hızla yayılan önemli ve oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır.
Hastalığın etken maddesi, Picornaviridae familyasının Aphtovirus alt kümesindeki şap virüsüdür. Şap virüsü: O , A, C , SAT-1, SAT-2, SAT-3 ve ASIA 1 antijenik olarak farklı 7 serotipe sahiptir.
Serotiplerin ortasında çapraz bağışıklık görülmez. Bu, hastalıkla mücadeleyi zorlaştırır. Hastalığın bulaşma oranı yüksektir, hassas hayvan popülasyonlarında yüzde 100’e kadar ulaşır. Oldukça bulaşıcı olan bu hastalık, ekonomik kayıpların yanı sıra siyasi ve ticari açıdan da büyük değer taşımaktadır.
Şap Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Genellikle geviş getiren hayvanlarda (sığır, koyun, keçi vb.) görülen şap hastalığının koyun ve keçilerde daha hafif seyrettiği bilinmektedir. Şap hastalığının belirtileri şu şekildedir:
Sığırlarda ilk klinik bulgular:Ateş, iştah kaybı, depresyon ve süt veriminde azalma.
İlk 24 saat içinde semptomlar artmaya başlar. Tükürük akmaya başlar, dil ve diş etlerinde kesecikler (çuvallar) belirir. Keseler toynaklarda, göğüs derisinde, koroner bölgede, ağız ve burun mukozasında da görülebilir. Keselerin yırtılması sonucu ülseratif yaralara dönüşebilir. İyileşmeyen yaralar birkaç gün içinde sekonder bakteriyel enfeksiyonlara yol açabilir.
Koyunlarda en değerli belirti topallıktır. Topallık karakterizedir ve devam eder. Ağızdaki yaralar da koyunlarda bulguların ortasında yer alabilir. Ancak koyunlarda görülen lezyonlar daha küçük ve kısa sürelidir. Koyun ve keçilerde hastalık daha hafif seyretmekle birlikte ekonomik kayıplara neden olabilmektedir. Ayrıca, klinik belirtiler ancak dikkatle gözlemlendiğinde keşfedilebilir. Yani koyun ve keçilerde hastalığın teşhisi sığırlara göre daha zordur.
Şap Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Şap hastalığı, enfekte veya kuluçka dönemindeki hayvanların solunumu, deri, mezhep, süt ve meni yoluyla bulaşır. Ayrıca hayvan çalışmaları, aletler, insanlar, vahşi hayvanlar, kuşlar, nakliye araçları ve hatta rüzgar yoluyla hastalık bulaşabilmektedir.
Şap Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Tespit edilen klinik bulguların yanı sıra hastalık şüphesi olan hayvanlarda kesin teşhis için virolojik veya serolojik formüller tercih edilmektedir. Tanı için topallık, mukozada erozyon, tükürük, burun akıntısı ve göğüs lezyonlarına yol açan enfeksiyonlar aranmalıdır.
Şap Hastalığına Karşı Alınacak Önlemler Nelerdir?
-
Ahır girişlerinde şap virüsüne karşı etkili dezenfektan paspasların olması,
-
Ahırlara bakıcı dışında kimsenin girmemesi ve bakıcıların özel kıyafet ve ayakkabı ile girmeleri,
-
Sağım sürecinde saflığa dikkat etmek,
-
Dışarıdan gelen hayvanları 15 gün karantinaya aldıktan sonra diğer hayvanlarla birlikte sürüye sokmamak,
-
Enfekte bölgelerden ot, saman ve benzeri şeylerin alınmaması alınması gereken ilk tedbirler arasında yer almaktadır.
NOT: Unutulmamalıdır ki, şap virüsü çevre koşullarına oldukça dirençlidir. Virüs: Sığır derisinde 4 hafta, samanda 15 hafta, kepekte 20 hafta, toprakta 4 hafta, kuru ot ve tahılda 5 ay bulaşma yeteneğini koruyabilir.
Şap Hastalığı Nasıl Kontrol Edilir?
Şap hastalığını kontrol altına almak için tercih edilen başlıca stratejiler kesim, karantina ve aşılamadır.
Şap Hastalığı Hayvanları Öldürür mü?
Hastalığın ölüm oranı düşüktür. Ancak virüs genç hayvanların kalbine yerleşerek ölümle sonuçlanabilir.
Hastalık yüksek oranda ölüme neden olmamakla birlikte yüksek bulaşma oranı nedeniyle et ve süt veriminde hızlı düşüşlere neden olmaktadır.
Şap Hastalığı İnsanlara Bulaşır mı?
Şap hastalığı nadiren hayvanlardan insanlara bulaşabilir. Enfekte hayvanlarla temas, enfekte et ve süt ürünlerini tüketmek bulaşma yollarının ortasında yer alır.
Şap hastalığının hayvandan insana bulaşması teorik olarak mümkün görünse de ülkemizde bu konuda tescilli bir uygulama bulunmamaktadır.
